Diferencia entre revisiones de «Cal»
Páhina nueva: La '''cal''' es un ahuntaol holmau prencipalmenti pol carbonatu cálcicu (CaCO3) derivau de las rocas caliças. ==Componentis== Las rocas caliças que holman la cal nu son totalment... |
c iw |
||
Línia 1: | Línia 1: | ||
La '''cal''' es un ahuntaol holmau prencipalmenti pol |
La '''cal''' es un [[ahuntaol]] holmau prencipalmenti pol carbonatu cálcicu (CaCO₃) derivau de las rocas caliças. |
||
==Componentis== |
== Componentis == |
||
Las rocas caliças que holman la cal nu son totalmenti puras, amás de carbonatu cálcicu, |
Las rocas caliças que holman la cal nu son totalmenti puras, amás de carbonatu cálcicu, s’alcuentran compuestas pol carbonatu manéssicu, [[sílici]], [[alumina]] i óssidu férricu. |
||
Sigún seya el su continiu en sílici, las rocas que holman la cal sedrán: |
Sigún seya el su continiu en sílici, las rocas que holman la cal sedrán: |
||
Línia 10: | Línia 10: | ||
*Arcillas: compuestas pol más del 75% en sílici. |
*Arcillas: compuestas pol más del 75% en sílici. |
||
==Crassis== |
== Crassis == |
||
Dessistin dos tipus de calis, sigún contengan más u menus óssidu cálcicu ena su composición. |
Dessistin dos tipus de calis, sigún contengan más u menus óssidu cálcicu ena su composición. |
||
===Cal aérea u viva=== |
=== Cal aérea u viva === |
||
La cal aérea u viva es mu rica en CaO: en su mayol parti son óssidu cálcicu u óssidu cálcicu i óssidu de manésiu. |
La cal aérea u viva es mu rica en CaO: en su mayol parti son óssidu cálcicu u óssidu cálcicu i óssidu de manésiu. |
||
Tiini la propieá |
Tiini la propieá d’idratalsi al entral en contatu con el áugua, i d’endurecel (solu nel airi) pol carbonatación (al entral en contatu el óssidu cálcicu con el CO₂ del airi se holma CaCO₃). |
||
Al mesturalsi la cal viva con cierta cantiá |
Al mesturalsi la cal viva con cierta cantiá d’áugua, la cal viva passará a sel cal apagá. |
||
===Cal idráulica=== |
=== Cal idráulica === |
||
La cal idráulica tiini una menol concentración de CaO que la cal viva (puein consideralsi cumu sustáncias entrimeyas entri la cal pura i el cementu). |
La cal idráulica tiini una menol concentración de CaO que la cal viva (puein consideralsi cumu sustáncias entrimeyas entri la cal pura i el cementu). |
||
Cabi destacal que la cal idráulica tiini una tupa sustáncias ena su composición (cal, sílici, alumina...), i son estas sustáncias las que le dan caratel idráulicu. Estas calis possein un fraguau mas liheru que la cal viva, i pa endurecel un les es mestel |
Cabi destacal que la cal idráulica tiini una tupa sustáncias ena su composición (cal, sílici, alumina...), i son estas sustáncias las que le dan caratel idráulicu. Estas calis possein un fraguau mas liheru que la cal viva, i pa endurecel un les es mestel CO₂ (son escapacis d’endurecel tantu en airi cumu en áugua). |
||
Dessistin dos crassis de calis idráulicas, sigún estén holmás pol más u menus manéssia: |
Dessistin dos crassis de calis idráulicas, sigún estén holmás pol más u menus manéssia: |
||
Línia 29: | Línia 29: | ||
*Magras: holmás pol más de un 5% de manéssia. |
*Magras: holmás pol más de un 5% de manéssia. |
||
==Ússius== |
== Ússius == |
||
La cal tiini albondus ússius: |
La cal tiini albondus ússius: |
||
*Ena costrución, cumu ahuntaol. |
* Ena costrución, cumu ahuntaol. |
||
*Ena endústria. |
* Ena endústria. |
||
*Ena naturaleza, pa limpial áuguas negras, dessinfetal, eliminal malus oloris... |
* Ena naturaleza, pa limpial áuguas negras, dessinfetal, eliminal malus oloris... |
||
[[Category:Enhenieria]] |
[[Category:Enhenieria]] |
||
[[ar:حجر جيري]] |
|||
[[an:Calsinera]] |
|||
[[zh-min-nan:Chio̍h-hoe-giâm]] |
|||
[[bs:Krečnjak]] |
|||
[[bg:Варовик]] |
|||
[[ca:Pedra calcària]] |
|||
[[cs:Vápenec]] |
|||
[[cy:Calchfaen]] |
|||
[[de:Kalkstein]] |
|||
[[et:Lubjakivi]] |
|||
[[el:Ασβεστόλιθος]] |
|||
[[en:Limestone]] |
|||
[[es:Caliza]] |
|||
[[eo:Kalkoŝtono]] |
|||
[[eu:Kareharri]] |
|||
[[fr:Calcaire]] |
|||
[[gl:Caliza]] |
|||
[[ko:석회암]] |
|||
[[hr:Vapnenac]] |
|||
[[id:Batu kapur]] |
|||
[[is:Kalksteinn]] |
|||
[[it:Calcare]] |
|||
[[he:אבן גיר]] |
|||
[[lv:Kaļķakmens]] |
|||
[[lt:Klintis]] |
|||
[[hu:Mészkő (kőzet)]] |
|||
[[mt:Ġebla tal-ġir]] |
|||
[[nl:Kalksteen]] |
|||
[[ja:石灰岩]] |
|||
[[no:Kalkstein]] |
|||
[[nn:Kalkstein]] |
|||
[[pl:Wapień]] |
|||
[[pt:Calcário]] |
|||
[[qu:Isku]] |
|||
[[ru:Известняк]] |
|||
[[simple:Limestone]] |
|||
[[sk:Vápenec]] |
|||
[[sl:Apnenec]] |
|||
[[sr:Кречњак]] |
|||
[[fi:Kalkkikivi]] |
|||
[[sv:Kalksten]] |
|||
[[th:หินปูน]] |
|||
[[tl:Batong-apog]] |
|||
[[vi:Đá vôi]] |
|||
[[tr:Kireç taşı]] |
|||
[[uk:Вапняк]] |
|||
[[zh:石灰岩]] |
Revisión de 11:34 31 Otu 2008
La cal es un ahuntaol holmau prencipalmenti pol carbonatu cálcicu (CaCO₃) derivau de las rocas caliças.
Componentis
Las rocas caliças que holman la cal nu son totalmenti puras, amás de carbonatu cálcicu, s’alcuentran compuestas pol carbonatu manéssicu, sílici, alumina i óssidu férricu.
Sigún seya el su continiu en sílici, las rocas que holman la cal sedrán:
- Caliças margosas: con menus del 15% en sílici.
- Margas: 15-30% en sílici.
- Margas arcillosas: 30-75% en sílici.
- Arcillas: compuestas pol más del 75% en sílici.
Crassis
Dessistin dos tipus de calis, sigún contengan más u menus óssidu cálcicu ena su composición.
Cal aérea u viva
La cal aérea u viva es mu rica en CaO: en su mayol parti son óssidu cálcicu u óssidu cálcicu i óssidu de manésiu.
Tiini la propieá d’idratalsi al entral en contatu con el áugua, i d’endurecel (solu nel airi) pol carbonatación (al entral en contatu el óssidu cálcicu con el CO₂ del airi se holma CaCO₃).
Al mesturalsi la cal viva con cierta cantiá d’áugua, la cal viva passará a sel cal apagá.
Cal idráulica
La cal idráulica tiini una menol concentración de CaO que la cal viva (puein consideralsi cumu sustáncias entrimeyas entri la cal pura i el cementu).
Cabi destacal que la cal idráulica tiini una tupa sustáncias ena su composición (cal, sílici, alumina...), i son estas sustáncias las que le dan caratel idráulicu. Estas calis possein un fraguau mas liheru que la cal viva, i pa endurecel un les es mestel CO₂ (son escapacis d’endurecel tantu en airi cumu en áugua).
Dessistin dos crassis de calis idráulicas, sigún estén holmás pol más u menus manéssia:
- Grassas: holmás pol menus de un 5% de manéssia.
- Magras: holmás pol más de un 5% de manéssia.
Ússius
La cal tiini albondus ússius:
- Ena costrución, cumu ahuntaol.
- Ena endústria.
- Ena naturaleza, pa limpial áuguas negras, dessinfetal, eliminal malus oloris...