Aoristu

Dendi Güiquipeya

El aoristu (en griegu ἀόριστος “endefiniu”) es el tiempu la flession verbal nel que la acion aconteci en un puntu indeterminau el tiempu. Polo general, se palra d’aoristu al respetivi la luenga griega, enque es legau del induropeu.

Tipus d’aoristu en griegu antíguu[Edital | Editá'l códigu]

Aoristu atemáticu[Edital | Editá'l códigu]

Se caraiterizan pola alternáncia raical grau prenu singulal/grau reduciu prural en temas raicalis monosilábicus i dissilábicus. V. gr.: ἔ-δω-κ-α/ἔ-δο-μεν. Angunus verbus presentan amás un alargaeru morfológicu -k- nel singulal: ἔθη-κ-α/ἔθεμεν (cf. latín fē-c-ī < *fefē-k-ai).

Aoristu intransitivu en –ην i –θην[Edital | Editá'l códigu]

Un númeru verbus griegus presentan un alargaeru en -ē- con valia estativa dau en otras luengas la rama baltuslava i en latín que endispues conhormarun gran parti de la tercel conjugacion (tacēre, manēre, fulgēre, iacēre). En griegu essus verbus passarun a tenel horma passiva —ἐχάρην pretenecienti a un presenti χαίρω—. Esti enfiju vocálicu en griegu alquirió en muchus verbus una θ d’origin enliosu diendu passu a aoristus en –θην, que hue la terminacion que se generalizó ena conjugacion regulal passiva: ἔλυθην.

Aoristu temáticu[Edital | Editá'l códigu]

Esti aoristu se caraiteriza por gastal un vocalismu de timbri ĕ/ŏ entre el raical i la desinéncia, estuviendu el própiu raical en grau reduziu. V. gr.: ἔλιπον (tema *leip-/loip-).

Aoristu simáticu[Edital | Editá'l códigu]

En origin se tratan de verbus atemáticus alternantis. El griegu, a la escontra de luengas comu el sáscritu, generalizó un mesmu tema raical prenu pa tol paradigma: ἔγραψα/γράφω. El morfema caraiterísticu es una -s- entre el raical i la dessinéncia, pero el griegu añiyó, amás, una ă quandu queavan apellá la -s- cona desinéncia con esmiençu consonánticu: ἔ-λυ-σ-μεν → ἐλύσαμεν. El contatu con raical consonánticu criavan grupus inestabris pa la fonética griega —alatrasinu líquida (ἔτεν-σα > ἔτεινα) — i assimilacionis i cambeus gráficus —alatrasinu oclusivas (ἔβλαπσα > ἔβλαψα)—.

El aoristu nel griegu moernu[Edital | Editá'l códigu]

El aoristu nel griegu contemporániu rescrei de la morfologia antígua, peru á esprimentau un projessu regularizanti. Assina, apañandu el tema presenti es faci avrigual cómu se hotma el aoristu dun verbu tuviendu en cuenta la tetminacion el tema raical: tuviendu un raical en -ν- ο -ίζ-, el aoristu acabará en -σα (λύνω/έλυσα; κερδίζω/κέρδισα). La conjugacion temática resulta conpricá en tantu que pun mesmu tema en -α- puei correspondel una terminación –ησα, -εσα o –ασα (αγαπάω/αγάπησα; φοράω/φόρεσα; γελάω/γελάσα).

Bibliografia[Edital | Editá'l códigu]

  • Berenguer Amenós, J., Gramática griega, Barcelona, Bosch, 2002 (37ª ed.).
  • Chantraine, P., Morfología histórica del griego, trad. Andrés Espinosa Alarcón, Barcelona, Ediciones Avesta, 1983.
  • VV. AA., Griego moderno para filólogos clásicos, Atenas, Ediciones Nefeli, 1999.