Cal

Dendi Güiquipeya

La cal es un ahuntaol holmau prencipalmenti pol carbonatu cálcicu (CaCO₃) derivau de las rocas caliças.

Componentis[Edital | Editá'l códigu]

Las rocas caliças que holman la cal nu son totalmenti puras, amás de carbonatu cálcicu, s’alcuentran compuestas pol carbonatu manéssicu, sílici, alumina i óssidu férricu.

Sigún seya el su continiu en sílici, las rocas que holman la cal sedrán:

  • Caliças margosas: con menus del 15% en sílici.
  • Margas: 15-30% en sílici.
  • Margas arcillosas: 30-75% en sílici.
  • Arcillas: compuestas pol más del 75% en sílici.

Crassis[Edital | Editá'l códigu]

Dessistin dos tipus de calis, sigún contengan más u menus óssidu cálcicu ena su composición.

Cal aérea u viva[Edital | Editá'l códigu]

La cal aérea u viva es mu rica en CaO: en su mayol parti son óssidu cálcicu u óssidu cálcicu i óssidu de manésiu.

Tiini la propieá d’idratalsi al entral en contatu con el áugua, i d’endurecel (solu nel airi) pol carbonatación (al entral en contatu el óssidu cálcicu con el CO₂ del airi se holma CaCO₃).

Al mesturalsi la cal viva con cierta cantiá d’áugua, la cal viva passará a sel cal apagá.

Cal idráulica[Edital | Editá'l códigu]

La cal idráulica tiini una menol concentración de CaO que la cal viva (puein consideralsi cumu sustáncias entrimeyas entri la cal pura i el cementu).

Cabi destacal que la cal idráulica tiini una tupa sustáncias ena su composición (cal, sílici, alumina...), i son estas sustáncias las que le dan caratel idráulicu. Estas calis possein un fraguau mas liheru que la cal viva, i pa endurecel un les es mestel CO₂ (son escapacis d’endurecel tantu en airi cumu en áugua).

Dessistin dos crassis de calis idráulicas, sigún estén holmás pol más u menus manéssia:

  • Grassas: holmás pol menus de un 5% de manéssia.
  • Magras: holmás pol más de un 5% de manéssia.

Ússius[Edital | Editá'l códigu]

La cal tiini albondus ússius:

  • Ena costrución, cumu ahuntaol.
  • Ena endústria.
  • Ena naturaleza, pa limpial áuguas negras, dessinfetal, eliminal malus oloris...