Iroha
 Nesta página se gasta una ortografía destinta ala que normalmenti se gasta ena Güiquipedia. |
L'iroha (en japonés いろは) es un puema japonés escrebíu quiðiás nel periodu Heian (794-1179).
El poema tíni una estructura con velsus de 7 y 5 sílabas.
L'iroha se destingui pol sel un pangrama prefectu, ya qu'utiliða tolos kana qu'hain sataenti una veði (cona escepción de ん [-n], que sedría añiíu más tardi al silabariu). Pol mé d'essu, esti puema jue utiliðáu pa estabrecel l'ordin alfabéticu el silabariu japonés jata las reformas nel mesmu qu'acontecierun pa la era Meiji (finalis del sigru XIX).
L'Iroha tamién silvi pa mostral la jolma en que variarun angunus soníus nel japonés palráu ena era Heian. Se sueli consideral qu'el su autol es el monji budista Kūkai (空海, 774-835), que tamién se considera el criaol de la escritura kana, pero estu es pocu probabri, ya que se crei qu'ena su épuca ya dexistían soníus diferentis pa la e enas colunas a y ya la tabra los kana. El caraiti え (e) qu'hay nel puema se juera leíu ye, ejandu el pangrama sin compretal.
La parabra いろは (iroha) tamién se gasta pa iðil "l'abecé" nel sintíu de "lo básicu" en japonés.
Testu el puema en Hiragana
[Edital | Editá'l códigu]Conos caraitis arcaicus ゐ y ゑ:
- いろはにほへと
- ちりぬるを
- わかよたれそ
- つねならむ
- うゐのおくやま
- けふこえて
- あさきゆめみし
- ゑひもせす
Testu el puema en kana y kanji
[Edital | Editá'l códigu]- 色は匂へと
- 散りぬるを
- 我か世誰そ
- 常ならむ
- 有為の奥山
- 今日越えて
- 浅き夢見し
- 酔ひもせす
Trescripción directa
[Edital | Editá'l códigu]- i-ro-ha-ni-ho-he-to
- chi-ri-nu-ru-wo
- wa-ka-yo-ta-re-so
- tsu-ne-na-ra-mu
- u-(w)i-no-o-ku-ya-ma
- ke-fu-ko-e-te
- a-sa-ki-yu-me-mi-shi
- (w)e-hi-mo-se-su
Tresliteración cona prenunciación moerna
[Edital | Editá'l códigu]- Iro wa nioedo
- chirinuru o
- Waga yo tare zo
- Tsune naran
- Ui no okuyama
- Kyō koete
- Asaki yume miji
- Ei mo sezu.
Traducción aproximá
[Edital | Editá'l códigu]- Las coloris qu'alampan
- s'apagarán.
- ¡Nel muestru mundu naidi es inmortal!
- La montaña lejana la vida
- bré cruðáu hoy.
- Nu tendré más sueñus antusanerus
- ni me jatearé.