Nominativu

Dendi Güiquipeya
Agora ain pessonas trebajandu nesti artícalu
Por causa d'estu, puein faltal conteníus o avel marrus en el hormatu. Has el favol, enantis de hazel qualquiera muación, vai-ti ala carava a tentu d'esti artícalu pa poel cordinal la su redación.

El nominativu [nõmĩnaˈtiβu] (del latín nominatiuum [nõːmɪ̃naːˈtiːwʊm]) es, tradicionalmenti, el nombri que recebi la holma dun sustantivu en hunción de sujetu. Veleí que se llami nominatiuum, la holma el sustantivu nombri ena su hunción prencipal, nominare. Otras categorias verbalis en hunción de sujetu se din tamién dil en casu nominativu, comu los pronombris, infinitivus u aljetivus.

Los antíguus gramáticus asseñalarun que una parabra que va en esti casu sirvi pa nominare. El nombri griegu hue el de ὀνομαστική [onõmastikɛ́ː] i el carcu latinu nominatiuum [nõːmɪ̃naːˈtiːwʊm].

Pol estensión se le llama al nominativu casu, anque ya dende la Antigüeá se consieró que los demás casus derivan del nominativu, hiziendu el destingu entri casus rectus (nominativu) i casus obliqui (el restu de casus).

El nominativu en sáscritu[Edital | Editá'l códigu]

Esta seción nessecita sel ampriá.

Morfologia[Edital | Editá'l códigu]

Sintassi[Edital | Editá'l códigu]

El nominativu en griegu[Edital | Editá'l códigu]

El nombri que recebi en griegu el nominativu es el de ὀνομαστικὴ πτῶσις [onõmastikɛ̀ː ptɔ̂ːsis] “casu el mentaeru”. Nel analís que sigui namás tendremus en cuenta el nominativu enos nombris en origin agentivus, es izil, animaus. El nominativu el neutru u inanimau es una estensión tardia del acusativu.

Morfologia[Edital | Editá'l códigu]

Morfologicamenti, el nominativu está caraiterizau pol i pol alargamientus la vocal predesinencial en parabras la tercel declinación.

La sufijación de una σ, possibrimenti emparentá cona raís el demostrativu *so induropeu, es el proceimientu mas generalizau enas luengas induropeas. Se halla el sufiju enos nominativus de temas vocálicus i consonánticus, que traduzius al sistema declinativu correspondin al singulal la segunda declinación, ena tercera i enos masculinus la primera, v. gr.: λόγος (tema log|o-), ἰχθύς (tema ikthý|), βασιλεύς (tema basilew|),νεανίας (tema neani|ā-).

Enos temas consonánticus se produzin develsus cámbeus fonéticus i que la ortografia refreja.

  • Si el tema arremata en velal (γ, κ, χ), en añiyendu la σ se truca a ξ: φόρμιγξ < *φόρμιγγς (tema phorming|), φυλάξ < *φύλακς (tema phylak|), θρίξ < *θρίχς (tema thrikh|).
  • Si el tema arremata en dental (δ, τ, θ), en añiyendu la σ, la dental escambaja: κλεῖς < *κλεῖδς (tema kleîd|), ἔρως < *ἔρωτς (tema érōt|).
  • Si el tema arremata en labial (β, π, φ), en añiyendu la σ se truca a ψ: φλέψ < * φλέβς (tema phléb-), ὄψ < ὄπς (tema op| < *wokw|).
  • Si el tema arremata en nasal (ν) u en líquia vribanti (ρ), en añiyendu la σ, la vocal predesinencial, de sel brevi, alarga i la σ escambaja, v. gr.: λίμην < *λίμενς (tema limen|), ῥήτωρ < *ῥήτορς (tema rhētor|).
  • Si el tema arremanta en nasal dental (ντ), en añiyendu la σ, la vocal predesinencial, de sel brevi, alarga i el grupu ντ escambaja, remaneciendu namás la σ, v. gr.: ὀδούς < *οδόντς (tema odont-).

Sintassi[Edital | Editá'l códigu]

El usu nolmal el nominativu en griegu es el de sujetu i pedricau nominal en oracionis nominalis, v. gr.: ὁ ἀνὴρ θεὸν ὑμνεῖ “el ombri canta inus al dios” (sujetu), ὁ Ἡρακλεῖτος σοφός ἐστιν “Heraclitu es sábiu” (sujetu, pedricau nominal).

Usus mas contestualis i esporádicus el nominativu son quandu el nominativu, sin cumpril conas sus huncionis própias, quea recolgajandu sin atijal sintática (pero sí semanticamenti) con otru miembru l’oración. Se llama esti casu comu nominativus pendens “nominativu colganti”. Estu s’esprica pol sel el nominativu el casus rectus, nel que se sostriba el falanti quandu pierdi las marcas sintáticas u simprimenti no están presenteras ena menti nel autu el palraeru. Casus anacolúticus, de numeración elimentus u costruicionis desatijás de tipu assolutu se esprican pol esta mesma qualiá el nominativu.

El nominativu en latín[Edital | Editá'l códigu]

En latín esti casu recebi el nombri de casus nominatiuus [ˈkaːsʊs nõːmɪ̃naːˈtiːwʊm] “casu el mentaeru”, carcu del griegu ὀνομαστικὴ πτῶσις. Namás se descrebirán los casus en nombris animaus, pos el nominativu el neutru es estensión el acusativu.

Morfologia[Edital | Editá'l códigu]

El nominativu latinu se caraiteriza, igual qu’en griegu, pol sufiju -s tras la vocal temática u la consonanti raical. Llevan –s la segunda, tercel, quarta i quinta declinación nel nominativu singulal, v. gr.: populus (tema pŏpŭl|o-), ciuis (tema kīwi|), dux < *ducs (tema dūk-), senatus (tema senātu|), dies (tema di|e-).

Ena declinación se produzin angunas inregulariais que es comenienti escraral:

  • Ena segunda declinación, los temas en -(e)r|o- tienin un nominativu singulal -r, pol bel volucionau desta manera, velaquí: -(e)ros > -(e)rus > -(e)rs > (e)rr > -er. V. gr.: liber < *liberos, puer < *pueros, ager < *ageros, uir < *uiros.
  • Ena tercel declinación, los temas en velal (g, c), de que añiin la -s esprimentan un cámbiu fonéticu i ortográficu en –x, v. gr.: rex < *regs, lex < *legs, dux < *ducs.
  • Ena tercel declinación, los temas en dental (t), de que añiin la -s esprimentan un cámbiu fonéticu, -ts > -ss > -s, v. gr.: miles < *milets.
  • Ena tercel declinación, los temas en labial (b), de que añiin la –s esprimentan un cámbiu fonéticu que la ortografia nolmativa el latín no quiju almitil, manque la prenunciación huera –ps, v. gr.: plebs [ˈpleːps].
  • Ena tercel declinación, los nominativus los temas en yod, pierdin la vocal temática pol analogia con el restu casus el paradima, v. gr.: urbs < *urbis.
  • Ena tercel declinación están los nominativus inregularis Iupiter < * djewpater i bos < * bows.

Sintassi[Edital | Editá'l códigu]

La hunción del sustantivu en casu nominativu es hundamentalmenti la de sujetu u pedricau nominal enas oracionis nominalis, v. gr.: Miles romanus multas terras uastabant “el ejélcitu Roma arramplaba con muchas tierras”, liber magnus est “el libru es grandi”.

El nominativu tamién se gastó enas aposicionis con sintiu aljetival, v. gr.: Caesar, copiarum Romanorum dux in Galia, sua gesta scripsit “Cesa, general las tropas romanas ena Gália, escribió las sus própias hazañas”.

El nominativu en luengas gelmánicas[Edital | Editá'l códigu]

Esta seción nessecita sel ampriá.

Morfologia[Edital | Editá'l códigu]

Sintassi[Edital | Editá'l códigu]

El nominativu en luengas urálicas[Edital | Editá'l códigu]

Morfologia[Edital | Editá'l códigu]

Sintassi[Edital | Editá'l códigu]

En finés el nominativu s'utiliza unta el partitivu pa marcal el sujetu i el predicau nominal. El usiu el nominativu pol ve del partitivu ena función de sujetu u predicau nominal dependi de tres aspetus a tenel en cuenta:

  • Si el sustantivu es contabri u encontabri.
  • Si es definiu u endefiniu.
  • Si es prural u singulal.

Los sustantivus contabris que hazin función de sujetu van en nominativu i tiendin a espressal:

  • Un sintiu definiu al prencipiu la frasi.
  • Un sintiu endefiniu al final la frasi.

Ejempru:

Kirja imestyi: El libru se espubricó
Ilmestyi kirja: Un libru se espubricó, se espubricó un libru

En general, los sustantivus que quean al escomiençu la frasi tiendin a entrepretalsi cumu definius. Sin embalgu, las frasis ondi lo mesmu el sujetu qu'el ojetu son sustantivus contabris singularis son ambíguas al respetibri la definición:

Mies osti kirjan: "L'ombri"/"un ombri" compró "el libru"/"un libru"

Si el ordin s'envierti, con essi ojetu al escomiençu i el sujetu al final, l'ojetu s'entelpreta cumu definiu i el sujetu cumu endefiniu:

Kirjan osti mies: Un ombri compró el libru.

Los predicaus nominalis que se refiirin a sujetus contabris singularis siempri están en nominativu si son sustantivus:

Pekka on mies: Pekka es un ombri.
Mikko on opettaja: Mikko es professol.

Los predicaus nominalis ajetivalis están tamién en el nominativu si el sujetu es una parabra contabri, si es encontabri van en partitivu:

Auto on punainen: El cochi es colorau.

Los sustantivus contabris pruralis sujetu u predicau nominal con sintiu definiu se ponin en nominativu. Si tiinin sentiu endefiniu se ponin en partitivu i tiendin a estal al final la frasi inque nu es obrigatoriu:

Miehet tulivat kotiin: Los ombris viinin a casa (sujetu nominativu).
Syntyi vaikeuksia: Sulgierun deficurtáis (sujetu partitivu al final).
Sellaisia virheitä esiintyy usein: Marrus talis acontecin a menú (sujetu partitivu al escomienzu).

Los sustantivus encontabris con senificau definiu están en nominativu singulal i en partitivu si el sentiu es endefiniu. Sin embalgu, si un predicau nominal se refiiri a ellus, esti va siempri en partitivu:

Ruoka maistuu hyvältä: la comia sabi bien (sujetu nominativu).
Kahvi on hyvää: el café es güenu (sujetu en nominativu, predicau nominal en partitivu).
vettä valui: s'escapó agua (sujetu partitivu).

El sujetu siempri está en nominativu si:

  • El verbu tiini un ojetu.
  • El verbu es "olla" (sel) y hay un predicau nominal.

Bibliografia[Edital | Editá'l códigu]


Casus gramaticalis

Casus luengas induropeas: Nominativu  · Vocativu  · Acusativu  · Genitivu  · Dativu  · Ablativu  · Locativu  · Estrumental

Casus luengas urálicas: Nominativu  · Acusativu  · Genitivu  · Partitivu  · Inessivu  · Elativu  · Ilativu  · Adessivu  · Ablativu  · Essivu  · Alativu  · Traslativu  · Comitativu  · Estrutivu  · Abessivu

Casus euskara: Nominativu  · Ergativu  · Dativu  · Inessivu  · Ablativu  · Alativu  · Estrumental  · Sociativu  · Motivativu  · Destinativu  · Prolativu

Guipal mas endirguis al tentu