Valériu Máisimu

Dendi Güiquipeya
Esti artícalu no tien huentis ni referencias
Los conteníus duosus debin sel corretamenti atijaus pa demuestral que no se trata de vestigacionis primarias.
Valerio Máximo
Enhormación pressonal
Nacencia Siglo I a. C.juliano Ver y modificar los datos en Wikidata
Antigua Roma Ver y modificar los datos en Wikidata
Muerti Siglo I Ver y modificar los datos en Wikidata
valor desconocido Ver y modificar los datos en Wikidata
Enhormación profissional
Oficiu Estoriaol, escrevienti y poeta Ver y modificar los datos en Wikidata

Valériu Máisimu (en latín Valerius Maximus) hue un escrebiol i hablaol latinu el sigru I ed. C., autol de los Factorum et dictorum memorabilium libri IX.

Biografía[Edital | Editá'l códigu]

Los endirguis tocantis a la su via son poquinus i tós estraius de la su própia obra. Pol su nombri puei atihalsi cona gens Valeria i que vivió pal sigru I ed. C., anque se desconocin las fechas nacéncia i muerti ansí cumu la su pátria u estuyus, anque de ciertu que tinia conocimientus literárius i retólicus. Se sabi, sin embargu, que hizu güena gavilla con Sestu Pompeyu, unu los primerus en hurali fieliá al emperaol Tibériu i que hue consu hunta Sestu Apuleyu nel 14 ed. C., de que murió Agustu. Estu demuestra que Valériu gaspaleó pa los ambientis la corti i el puel. Con dichu consu, Valériu Máisimu anduvu pa la isla de Ceu, quandu aquel diba p’Ásia.

Obra[Edital | Editá'l códigu]

Páhina duna eición el 1471 d'Amburgu de los Dichus i hechus memorabris.

Duramenti criticá tantu pol filólogus cumu estoriaoris u otros estuyosus, l’obra pola qu’es conociu Valériu son los Factorum et dictorum memorabilium libri IX "Nuevi librus hechus i dichus memorabris" u simprimenti "Hechus i dichus memorabris". Está escrita embahu la tendéncia enciclopedista la epoca. Assinque nella se has un acopraeru charramanduscu el sabel antíguu pol mé las destintus chascus acontecius, tantu en Roma, cumu en Grécia u Orienti, dinus de sel arrecordaus i que sirvi enas escuelas pal componieru desculsus i assina cautival el arti hablativu.

Essus chascus i dichus suman en total 391 exempla "ehemprus" arrepartius en nuevi librus. Ca libru s’estrunca en seicionis temáticas que a la su vezi se deviin sigún el hechu seya romanu u foriatu. Esti disponieru favoreci albondu el trebahu al alunu u al consurtol la obra pa topal facilmenti los datus, puyendu hallal endirguis vertuosus i viciosus, hechus i pressonahis en pocu tiempu (tuviendu en cuenta el holmatu que tinian los librus ena antigüeá crássica). Tamién, l’obra s’estrunca entri las quatru vertuis prencipalis: sabiuria, hustícia, hortaleça i temprança.

Bustu el emperaol Tibériu. En epoca emperial, la literatura tinia que sel de propaganda u alabáncia al emperaol u desaculalsi escrebiendu al tentu temas científicus.

Esta obra debi sel entendia dende las almiracionis la retólica escolal el sigru I i a partil el húiciu estóricu que merecin los pressonahis que nella apaicin con finis moralis[1]. Pos los antíguus entendian que velallí la estória era la magistra uitae "maestra la via" i los ombris que holman parti della án de sel recordaus polos sus hechus u parabras que nel su dia muarun el correl los tiempus.

El hechu de bel escritu esta obra en periodu emperial respondi a la nesseziá de muestral, hueraparti los hechus relataus nella, una propaganda el préncipi i tamién del nuevu rehimin. Assina l’alabáncia al emperaol Tibériu i a tolo qu’assiguri la su posición, cumu lo son la farta precupacionis (securitas) i la tranquiliá (tranquillitas) que prometi la estabiliá política i el puel en manus dunu namás. Assinque arremeti en tol largol la su obra contra aquellus ombris entricantis que promovierun la guerra cumu Brutu u Sila u Máriu.

La huentis gastás pol esti autol ubun de sel mu variás i albondosas, lo mesmu estoriográficas, que literárias, que manualis escolaris, que decumentus púbricus i privaus. Entri las estoriográficas se puein mental a Titu Líviu, Céliu Antípatru, Eródotu, Teopompu u Henofonti i de las literárias campea el usiu l’obra filosófica ciceroniana.

Estilu[Edital | Editá'l códigu]

El su estilu preteneci al de la retólica el su tiempu, andi se busca mas el convencel pol arrepelotamientu i repitición que pol sustáncia i causa mesma. Precural inlustral sobri un haci enolmi chascus i tamién hazel qu’el letol se marabilli con ellu quandu los consurti, assinque hueraparti el mó encliclopeicu, los ehemprus son retrataus, plasmaus conos rasgus destacabris i destintivus el acontecimientu.

Abreviaturas[Edital | Editá'l códigu]

Esti autol alcibi l’abreviatura V. Max. dalcuerdu con el icionáriu Oxford.

Referencias[Edital | Editá'l códigu]

  1. Valerio Máximo, Dichos y hechos memorables, entrod, trad. i not. S. López Moreda, Ma. L. Harto Trujillo i J. Villalba Álvarez, Gredos, Mairil, 2003.

Biblografia[Edital | Editá'l códigu]

  • Valerio Máximo, Dichos y hechos memorables, entrod, trad. i not. S. López Moreda, Ma. L. Harto Trujillo i J. Villalba Álvarez, Gredos, Mairil, 2003.
  • Bayet, J., Literatura latina, Ariel, Barcelona, 19702.
  • VV. AA., Oxford Latin Dictionary, Oxford, OUP, 1968.