Méria

Méria
Entidad subnacional



Bandera

Escudo


Ubicación de Méria
Coordenadas 38°54′57″N 6°20′00″O / 38.915833333333, -6.3333333333333
Capital Ciudad de Mérida
Entidad Monicipiu d'España
 • País Bandera de España España
Superficii  
 • Total 865,6 km² Ver y modificar los datos en Wikidata
Altol  
 • Media 217 m s. n. m.
Puebración (2023)  
 • Total 59461 hab.
 • Densidá 68,69 hab/km²
Gentilíciu Emeritensi
Huso horario UTC+01:00
Código postal 06800[1]
Patrono(a) Ulalia de Méria
Sitio web oficial

Méria es una ciá española, capital dela comunidá autónoma d'Estremaúra. Aluspués de Badajós i Caçris, es el tercel núcleu de puebración d'Estremaúra.

La ciá destaca pol tenel un importanti conjuntu arquiológicu que hizu que huera anombrá Patrimoñu dela Umanidá pola UNESCO nel 1993. Cuenta con un gran númiru de monumentus i estruturas de gran emportáncia que mantienin viva la estória acontecia ena ciá una tupa sigrus atrás. Nu ostanti, esa estória viva contrasta cola actualiá i moerniá e los nuevus tiempus, prasmau enos eifícius de nueva costrución, moernus i huncionalis, qu'án convertiu a la ciá en tó un referenti e ciá congresual i e servícius.

La ciá tien el entítulu de Mu nobli, antigua i leal ciá de Méria.

Demografia[Edital | Editá'l códigu]

En 2009, el censu el INE rustria 56.395 abitantis.

Volución demugráfica la ciá e Méria [2]
1857 1887 1900 1910 1920 1930 1940 1950
5.505 10.063 11.168 14.633 15.502 19.354 25.501 23.835
1960 1970 1981 1991 1996 2001 2006 2009
34.297 40.059 41.027 49.284 51.830 50.271 53.915 56.395


Assitiamentu[Edital | Editá'l códigu]

S'alcuentra assitiá abati nel centru d'Estremaúra, i riu Guadiana la devii en dos, queandu en un lau el centru estóricu, l'antigua puebración, i angunus bárrius nuevus, i ena otra malhin, el polígonu resiencial "Nueva Ciá". Amás, desisti un segunderu riu (Afluenti e Guadiana) que pasa pola ciá: riu Albarregas, que tamién devii angunus bárrius la ciá.

Méria s'alcuentra assitiá nun lugal previlehiau, ya que s'alcuentra al pasu la  A-5  (Autuvia Mairil - Lisboa, i ena Via  A-66 , (Ruta la Prata) que tamién tiini en Méria el su puntu d'atiju nel su tramu de Gijón con Sevilla. Asín mesmu s'alcuentra en proyeutu la nueva autuvia  A-43 , que uñirá Méria con Valéncia soponiendu una via e conesión con el centru oesti, uñiendu monicípius cumu Ciá Rial, Manzanares, Tomelloso, Albaceti i Almansa.

Nun huturu cercanu se prevein la chegá el AVE a Méria i nuevus terminalis de mercancias que homentarán la endústria assitiá ena ciá i enas sus cercanias.

Pol otra parti, es tamién posibri chegal a Méria pol autubús, ya qu'el cruzi e carreteras que se da en Méria prevoca qu'el númiru d'autubusis (i los sus destinus) seya bastanti emportanti.

Estória[Edital | Editá'l códigu]

La ciá hue hundá nel 25 eC con el nombri d'Augusta Emerita pol Octavio Augusto, palos soldaus eméritus licenciaus del ehércitu romanu, de dos lehionis veteranas de las Guerras Cántabras: Legio V Alaudae i Legio X Gemina. Estas lehionis s'assitiarun nel puebrau ya desistenti a cámbeu e dalis la categoria e ciaanus romanus a los antiguus puebraoris. La ciá hue la capital de la província romana e Lusitánia. El términu emeritus senificaba en latín "arretirau" i se referia a los soldaus hubilaus con onol. Los sus ciaanus huerun ascritus a la tribu Papiria.

Prencipia asina un periu e gran desplendol del que dan testimoñu los sus maníficus eifícius: el teatru, el anfiteatru, el circu, los templus, las puentis i acuedutus.

Duranti sigrus i hata la caia el Empériu Romanu d'Ocienti, Méria hue un emportantísimu centru hurídicu, económicu, melital, curtural i una las puebracionis mas frorecientis en epoca romana, qu'Ausonio catalogó el novenu lugal entri las mas destacás del Empériu, inclusu pol delantri d'Atenas.

En epocas posterioris Méria sufrió encursionis de los puebrus bárbarus hata el asentamientu los visigós, que la hizun capital del su reinu i polo tantu, d'Ispania, duranti los sigrus V i VI.

Nel sigru VI destaca la figura el Obispu Mausona i el cristianismu s'arraiga con huerça. Desta fe populal da muestra la figura e la Mártil Santa Eulalia, patrona la ciá. Nel añu 713 el caudillu árabi Muza conquistó la ciá i las sus tropas la destruyerun.

Méria sedrá sé Metropolitana hata 1119 en que se treslaará a Santiagu Compostela.

A prencipius del sigru XIII , en 1230, las tropas cristianas del rei Alfonso IX de Lión, conquistarán Méria i la convertirán en sé el Prioratu e San Marcus de Lión de la Ordin de Santiagu.

Sedrá en epoca los Reyis Católicus cuandu la ciá enceti una arrecuperación pulítica grácias al apoyu el Maestri e Santiagu, Don Alonso de Cárdenas, defensol de la causa d'Isabel la Católica.

La su contribución a la Conquista i coloniçación americana sedrá albonda i senificativa. Sigún Navarro del Castillo salierun pa Indias unas 210 presonas, entri las que destacan dos capitanis de renombri ena conquista e Veneçuela Juan Rodríguez Suárez i Garci González de Silva.

La envasión francesa supondrá pa Méria, igual que pal restu d'Estremaura, una emportanti perda el su patrimoñu estóricu artísticu, peru con el tiempu s'arrecuperará.

Posteriolmenti se convertiria en ñu ferroviáriu, dandu nacéncia a la endustria la ciá. Esti esarrollu endustrial i de servícius se vió definitivamenti respardau con el anombraeru e Méria, en 1983, cumu Capital de la Comuniá Autúnoma d'Estremaura.

Palácio la Presiéncia el Gobiernu estremeñu en Méria

Unta esta preponderáncia pulítica i endustrial, la ciá despierta un gran enterés pol parti d'arqueólogus i estitucionis rehionalis i provincialis que landean sacal a la lús la emportanti riqueça arqueolóhica que s'acontina descubriendu.

Estas cercustáncias motivarun qu'el Conhuntu Arqueolóhicu Emeritensi huera declarau Patrimoñu la Umaniá pola Unesco en Diciembri e 1993. Anteriolmenti, la ciá cuentaba con veinti monumentus nacionalis i angunus en aspera e conseguila; i pol Decretu e 8 e Hebreru e 1973, en vísperas de conmemoralsi el su Bimilenáriu, Méria hue declará "Conhuntu Estóricu-Arqueolóhicu", única qu'ostenta esa denominación en España.

En 1994 se costituyó el Arçobispau Méria-Badahó, arrecuperándusi, d'esti mó, la antiquísima sé metrupolitana emeritensi i degorviendu la diniá catedralícia al templu e Santa Maria la Mayol, herederu la elésia arçobispal d'Emérita.

D'esti mó, ca periu estóricu á queau empresa la su huellibra en eificius i monumentus qu'ogañu suponin la su gran riqueça arqueolóhica.

Almenistración[Edital | Editá'l códigu]

Ena su condición de Capital Autunómica, Méria es sé el Gobiernu la Hunta d'Estremaura, qu'uguañoti cuenta con una Vicipresiéncia i dies conseherias, incluia la Presiéncia i el Palramentu u Asamblea d'Estremaura que cuenta con 65 palramentárius.

El Ayuntamientu cuenta con 25 concehalis destribuius entri el PP, con treci concehalis, el IU, con un concehalis, el SIEX, con un concehalis, i el PSOE con diez concehalis. El su alcardi, dendi 2011, es Pedro Acedo del PP.

Clima[Edital | Editá'l códigu]

El clima e Méria puei consieralsi mediterráneu, inque levemente continentalidau pol el su longol a la mari. De esta horma, son abondus los dias de vranu enus que se superan los 40 °C.

En cuantu a las precipitacionis, lo normal es que se recohan anualmenti entri 450 i 500 mm. Sin embargu, ai que endical que en Méria, al igual que nel restu el sul d´España, son abitualis los ciclus de sequía, que oscilan ena su duración entri los 2 i los 5 añus.

Fiestas localis[Edital | Editá'l códigu]

  • Antruehu Romanu: en Hebreru. Decraraus d'Enterés Turísticu Rehional.
  • Semana Santa e Méria: Marçu-Abril. Decrará d'Enterés Turísticu Nacional.
  • Féria e Setiembri: son las fiestas mas emportantis la capital i se celebran duranti la primel semana e Setiembri.
  • Dia d'Estremaura: 8 e Setiembri.
  • Féria Chica: 12 d'Otubri.
  • Santa Eulália e Méria, tiini lugal el 10 de Diciembri. Fiesta e marcau caratel relihiosu ena que se conmemora el martíriu e Santa Eulália, patrona la ciá.

Eventus colturalis i educativus[Edital | Editá'l códigu]

  • Festival de Teatru Crásicu e Méria. Duranti los mesis de Húliu i Agostu.
  • Festival Huvenil Uropeu e Teatru Greculatinu. En Abril.
  • Via la Prata Festival. En Húliu.
  • Festival de Cini Gay i Lésbicu d'Estremaura. En Noviembri. Méria es una las sus sés, unta Baajós, Caçris i Praséncia.
  • Festival de Cini Enéditu. En Diziembri.
  • Féria Meyeval. Pol cascu antigu nel mes de Mayu.

Asín mesmu s'ofertan albondus atus curturalis de tó tipu nel Centru Curtural Arcaçaba, Sala Trahanu, Teatru Maria Luisa, el Paláciu e Congresus i Esposicionis, nel IFEME (Estitución Ferial de Méria), ena Fatoria d'Ocio i Criaeru Hovin, el Complehu Curtural "Hernán Cortés" i enos baris i pubs de la ciá.

En matéria eucativa, Méria es sé d'unu los campus la Univelsiá d'Estremaura, ofertandu las siguientis carreras: Enfermeria, Telecomunicacionis, Diseñu Endustrial, Enhormática e Sistemas, Enhormática e Hestión i Topugrafia.
Tamién es sé el Centru Rehional de la UNED en Estremaura, Escuela Oficial d'Idiomas d'Estremaura, Escuela d'Arti i Superiol de Diseñu, Escuela Superiol d'Osteleria d'Estremaura i Conservatóriu Superiol de Música. Cuenta amás con seis estitutus de secundária púbricus, Escuela Agrária Guadaljucén i una tupa coléhius púbricus. En matéria privá cuenta con cuatru centrus eucativus.

Monumentus[Edital | Editá'l códigu]

Legau romanu[Edital | Editá'l códigu]

Teatru romanu e Méria
  • Teatru Romanu
  • Anfiteatru Romanu
  • Circu Romanu
  • Puenti romana sobri riu Guadiana
  • Puenti romana sobri riu Albarregas
  • Acuedutu los Milagrus
  • Acuedutu e San Láçaru
  • Templu e Diana
  • Arcu e Trahanu
  • Casa el Mitreu
  • Casa el Anfiteatru
  • Pórticu el Foru romanu
  • Conhuntu arqueolóhicu e Morerias
  • Columbárius

Legau visigó i árabi[Edital | Editá'l códigu]

  • Ospital de peregrinus (Xenodoquium)
  • Basílica paleu-cristiana e Casa Herrera
  • Arcaçaba árabi

Arquitetura relihiosa[Edital | Editá'l códigu]

  • Catedral
  • Basílica e Santa Eulália
  • Elésia e Santa Crara
  • Elésia la Muestra Siñora la Antigua
  • Elésia la Muestra Siñora el Carmin
  • Conventu las RR.MM. Franciscanas Concecionistas
  • Conventu e Hesús Naçarenu
  • Conventu e San Andrés
  • Conventual Santiaguista
  • Monastériu e las Freylas de Santa Eulália
  • Ospital de San Huan de Dios

Arquitetura cevil[Edital | Editá'l códigu]

  • Paláciu e los Vera-Mendoza
  • Paláciu e los Corbo
  • Paláciu e la China
  • Rial Eifíciu la Carniceria

Arquitetura moernista i contemporánea[Edital | Editá'l códigu]

  • Puenti e Hierru
  • Puenti Lusitánia
  • Bibliuteca Púbrica el Estau
  • Escuela l'Alministración Púbrica d'Estremaura
  • Paláciu e Congresus i Esposicionis
  • IFEME (Estitución Ferial de Méria)
  • Eifíciu e Morerias
  • Méria III Miléniu
  • Sé CHG
  • Museu Nacional d'Arti Romanu

Museus[Edital | Editá'l códigu]

Museu Nacional d'Arti Romanu[Edital | Editá'l códigu]

Enteriol del Museu Nacional d'Arti Romanu

El Museu Nacional d'Arti Romanu e Méria, obra el prestihiosu arquitetu Rafael Moneo, hue inaugurau en Setiembri e 1986, albergandu una escelenti coleción d'ohetus d'epoca romana provenientis del yacimientu arqueolóhicu e la que huera colónia Emerita Augusta, ogañu Méria. La coleción atual estuvu assitiá hata la costrución del atual eificiu nel Conventu e Santa Crara. La su vesita es hundamental pa conocel el pasau e la ciá i hazelmus una idea e lo que hue l'antigua Méria.

Museu Nacional d'Arti Visigó[Edital | Editá'l códigu]

Assitiau ena elésia e Santa Crara, arrecohe los vestihius arqueolóhicus alcuentraus en Méria (capital d'Ispania duranti el reinau visigó) i la su comarca pretenecientis a esa epoca.
Uguañoti está en costrución un nuevo eificiu vanguardista pa esti museu nun solal céntricu.

Museu Abiertu e Méria[Edital | Editá'l códigu]

Assitiau nel Complehu Curtural "Hernán Cortés", es el centru e receción de turistas i ondi estus puein hazel una revisión a los itinerárius, zonas i alohamientus turísticus de la ciá. Amás cuenta con cafeteria i tiendas de regalus.

Museu e Mineralohia i Paleontolohia d'Estremaura[Edital | Editá'l códigu]

Assitiau nel Centru Curtural "Arcaçaba", esti museu cuenta con una gran coleción de mineralis i fósilis.

Museu el Ferrocarril[Edital | Editá'l códigu]

Assitiau nel Centru Curtural "Arcaçaba". Acohi una ececional coleción d'ohetus relacionaus con el ferrocarril, afotugrafias i vidius, i una maqueta e grandis dimensionis con trenis en movición.

Museu el Áugua[Edital | Editá'l códigu]

Assitiau en Proserpina, a unus 4 qm el cascu urbanu. A través de panelis i vídius, s'esprica cumu s'abastecia d'áugua una ciá romana cumu Méria i la su utiliçación enas casas, endústria i agricurtura. Tamién ai un entrancu que simboliça l'emportáncia el áugua pal sel umanu.

Centrus d'Entelpretación[Edital | Editá'l códigu]

  • Centru d'entelpretación de la Basílica Santa Eulália.
  • Centru d'entelpretación del Circu Romanu.
  • Centru d'entelpretación del Parqui Natural de Cornalvu.
  • Centru d'entelpretación del mundu funeráriu romanu "Los Columbárius".
  • Centru d'entelpretación la Via la Prata.
  • Centru d'entelpretación "VII Sillas".
  • Centru d'entelpretación de Riu Guadiana.

Distritus[Edital | Editá'l códigu]

Mérida se devii enos siguientis distritus sigún la Lei e Grandis Ciais:

  • Distritu 1:: hormau polos barrius la malhin gocha (Nueva Ciá, San Antoñu, Alanhi, Bellavista i El Prau.
  • Distritu 2: comprendi el casu antigu i El Bárriu, San Albín, República Arhentina i Cabu Verdi.
  • Distritu 3: assitiau al esti la capital, comprendi los bárrius de: San Luis, Santa Catalina, La Muestra Siñora la Antigua, Maria Ausiliaora, San Láçaru, Santa Isabel i San Huan.
  • Distritu 4: assitiau al norti la ciá, comprendi los bárrius de: Los Milagrus, Santa Eulália, Las Abadias, Hardín de Méria, Proserpina, Montiartu, Corchera, Algodonera, San Agustín, Tierno Galván, San Bartolomé i La Carçá.
  • Distritu 5: assitiau ena zona sul, comprendi los bárrius de: Los Bodegonis, Prantonal de Vera, San Andrés i Salesianus.

Meyus de comunicación[Edital | Editá'l códigu]

Pedióricus[Edital | Editá'l códigu]

Emisoras d'arrádiu[Edital | Editá'l códigu]

  • SER Mérida
  • COPE Mérida
  • Onda Cero Extremadura
  • Punto Radio Mérida
  • Europa FM Extremadura
  • Kiss FM Mérida
  • Canal Extremadura Radio
  • Radio Forum Mérida
  • 40 Principales Extremadura
  • RNE Extremadura

Cadenas de telivisión[Edital | Editá'l códigu]

  • Canal Extremadura Televisión (autunómica)
  • Extremadura TV (autunómica)
  • Localia Mérida (local)
  • Emerita TV (local)
  • Tele Mérida (local)

Ciais helmanás[Edital | Editá'l códigu]

Méria está helmaná con dos ciais omónimas:[3]

Referéncias[Edital | Editá'l códigu]

  1. Worldpostalcodes.org, código postal n.º 06800.
  2. Huenti: Puebración de hechu sigún el Estitutu Nacional d'Estaística d'España. Chambus de los monicípius enos Census de Puebración dendi 1842, Seris de puebración de los monicípius d'España endi 1996
  3. Nieto Fernández, Maria Isabel, Los hermanamientos en Extremadura, Diputación de Badahó, España

Atijus p'ahuera[Edital | Editá'l códigu]